کارخانه سیمان امروز به شبکه گاز طبیعی متصل می شود.
اطلاعات تکمیلی به زودی
روداب
روداب
پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله وسلم
فرمود:
سه نفر از بنى اسرائیل با هم به مسافرت رفتند در ضمن سیر و سفر
در غارى به عبادت خدا پرداختند، ناگهان ! سنگ بزرگى از قله کوه فرود آمد و بر در
غار افتاد و دهانه غار به کلّى بسته شد. و مرگ خود را حتمى دانستند. پس از گفتگو و
چاره اندیشى زیاد به یکدیگر گفتند:
به خدا سوگند! از این مرحله خطر راه رهایى نیست مگر اینکه از
روى راستى و درستى با خدا سخن بگوییم . اکنون هر کدام از ما عملى را که فقط براى
رضاى خدا انجام داده ایم به خدا عرضه کنیم ، تا خداوند ما را از گرفتارى نجات بخشد.
یکى از آنها گفت :
خدایا! تو خود مى دانى که من عاشق زنى شدم که داراى جمال و
زیبایى بود و در راه جلب رضاى او مال زیادى خرج کردم ، تا اینکه به وصال او رسیدم
و چون با او خلوت کردم و خود را براى عمل خلاف آماده نمودم ، ناگاه در آن حال به
یاد آتش جهنم افتادم . از برابر آن زن برخواسته بیرون رفتم . خدایا! اگر این کار
من به خاطر ترس از تو بوده و مورد رضایت واقع شده ، این سنگ را از جلوى غار بردار!
در این وقت سنگ کمى کنار رفت به طورى که روشنایى را دیدند.
دومى گفت :
خدایا! تو خود آگاهى که من عده اى را اجیر کردم که برایم کار
کنند و قرار بود هنگامى که کار تمام شد. به هر یک از آنان مبلغ نیم درهم بدهم ،
چون کار خود را انجام دادند من مزد هر یک از آنها را دادم ولى یکى از ایشان از
گرفتن نیم درهم خوددارى کرده و اظهار داشت : اجرت من بیشتر از این مقدار است ،
زیرا من به اندازه دو نفر کار کرده ام ، به خدا قسم کمتر از یک درهم قبول نمى کنم
در نتیجه مزدش را نگرفته رفت و من با آن نیم درهم بذر خریده کاشتم خداوند هم برکت
داد و حاصل زیاد بر داشتم پس از مدتى همان اجیر پیش من آمده و مزد خود را مطالبه
نمود. من به جاى نیم درهم ، هیجده هزار درهم (اصل سرمایه و سود آن ) به او دادم
خداوندا! اگر این کار را من تنها به خاطر ترس از تو انجام داده ام این سنگ را از
سر راه ما دور کن ! در آن لحظه سنگ تکان خورد، کمى کنار رفت به طورى که در اثر
روشنایى همدیگر را مى دیدند، ولى نمى توانستند بیرون بیایند.
سومى گفت :
خدایا! تو خود مى دانى که من پدر و مادرى داشتم که هر شب شیر
برایشان مى آوردم تا بنوشند، یک شب دیر به خانه آمدم و دیدم به خواب رفته اند
خواستم ظرف شیر را کنارشان گذاشته و بروم ، ترسیدم جانورى در آن شیر بیفتد، خواستم
بیدارشان کنم ، ترسیدم ناراحت شوند، بدین جهت بالاى سر آنها نشستم تا بیدار شدند و
من شیر را به آنها دادم ! بار خدایا! اگر من این کار را به خاطر جلب رضاى تو انجام
داده ام این سنگ را از ما دور کن !
ناگهان ! سنگ حرکت کرد و شکاف بزرگى به وجود آمد و توانستند از
آن غار بیرون آمده و نجات پیدا کنند.
روزى ملک شاه به
شکار رفته بود در قلعه اى نزول نمود جمعى از غلامان او گاوى دیدند که صاحب
ندارد گاو را کشته و گوشت آن را خوردند. گاو از پیرزنى بود که با سه یتیم
خود از شیر آن زندگى مى کرد، وقتى زن با خبر شد که سربازان ملک شاه گاوش را کشته اند، بسیار اندوهناک گردید، سحرگاه بر سر پل زاینده رود آمد.
ملک
شاه وقتى خواست از پل بگذرد، پیرزن از جاى برخاست و گفت : اى پسر آلب
ارسلان داد مرا بر سر این پل مى دهى یا بر سر پل صراط، خوب فکر کن ببین
کدامیک برایت بهتر است ملک شاه گفت : سر پل زاینده رود، زیرا طاقت دادخواهى
تو را بر سر پل صراط ندارم ، اکنون بگو تو را چه شده تا به آن رسیدگى کنم .
گفت
: گاوى داشتم ، غلامان تو آن را کشته اند، در واقع این ظلم از تو سر زده
که درباریان و اطرافیان را خود سرانه تربیت کرده اى . ملک شاه دستور داد:
غلامانى که این عمل را مرتکب شده اند، پیدا کنند، طولى نکشید که مجرمین را
آوردند، ملک شاه آنها را سخت مجازات کرد و در عوض یک گاو پیره زن صد گاو به
او داد و گفت : اى پیره زن آیا از پسر آلب ارسلان راضى شدى ؟ عرض کرد، آرى
به خدا راضى شدم .
پس از درگذشت ملک شاه پیره زن صورت بر خاک او گذاشته
گفت : پروردگارا پسر آلب ارسلان با همه پستى خود درباره من عدالت نمود و
سخاوت کرد تو نیز اکرم الاکرمینى ، اگر درباره او تفضل فرمایى و از جزایش
بگذرى دور نیست . در آن ایام یکى از زهاد ملک شاه را در خواب دید. از حالش
پرسید؟ گفت : اگر شفاعت پیره زن که در سر پل زاینده رود به دادش رسیدم ،
نبود واى بر من بود.
((ابوالحسین )) از سادات
فاطمى بود و نسبتش با چند واسطه به امام صادق علیه السلام مى رسید. او در
قم زندگى مى کرد وى مردى شرابخوار بود و زندگى را به سختى مى گذرانید.
در آن زمان ، ((احمد بن اسحاق )) وکیل امام هادى علیه السلام در
شهر قم بود. روزى براى ابوالحسین کارى پیش آمد و نیازمند کمک شد، به همین
خاطر به خانه احمد رفت . چون مى دانست که ابوالحسین شراب مى نوشد، او را به
خانه اش راه نداد و از خودش راند.
مدتى بعد، احمد براى زیارت امام هادى
علیه السلام به ((سامره )) رفت ، اما امام او را راه نداده احمد پیغام
فرستاد و عرض کرد: اجازه دهید که مشرف شوم و بدانم که خطاى من چیست ؟
پس
از خواهش بسیار، حضرت به او اذن دخول داد. وقتى که احمد از تقصیر خود
پرسید؟ حضرت فرمود: پسر عموى من پیش تو آمد ولى تو او را از خود راندى .
احمد
عرض کرد: او را از خود راندم زیرا که شراب مى خورد. حضرت فرمود: باید
رعایت نسبش را مى کردى و احترامش مى نمودى شاید پشیمان مى شد و توبه مى
کرد.
پس از مدتى احمد به قم مراجعت کرد. وقتى که ابوالحسین به دیدن وى
رفت ، احمد تمام قد جلویش بلند شد و به او احترام گذاشت و او را بالاى مجلس
نشانید و به او احترام زیادى کرد. وقتى که مجلس تمام شد. ابوالحسین گفت :
چطور شد که قبلا مرا به خانه ات راه نمى دادى ولى حالا که از سامره برگشته
اى ، این طور به من احترام مى گذارى .
احمد گفت : این کار دستور امام
است سپس حکایتش را براى وى نقل کرد. وقتى که حرفش تمام شد، ابوالحسین گفت :
خاک بر سرم که خودم را به این گناه آلوده . و در همان موقع توبه کرد و
دیگر لب به شراب نزد. بدین ترتیب با عنایتى که امام به او فرمود به راه
راست هدایت گردید.
خداوند به یکى
از پیامبران بنى اسرائیل وحى کرد که مردى از امت او سه دعایش نزد من مستجاب
است . پیامبر آن مرد را از این مطلب آگاه ساخت . مرد نیز پیش همسر خود رفت
جریان را به وى نقل کرد زن اصرار کرد که یکى از دعاها را درباره ایشان انجام دهد. مرد هم پذیرفت .
آنگاه زن گفت از خدا بخواه من از زیباترین زنان باشم .
مرد دعا کرد زن زیباترین زمان خود گشت . چندان نگذشت شدیدا مورد توجه پادشاهان هواپرست و جوانان ثروتمند و عیاش قرار گرفت .
به شوهر پیر و فقیر خود اعتنا نمى کرد و روش ناسازگارى و بدرفتارى را به همسرش در پیش گرفت .
مرد
مدتى با او مدارا نمود هنگامى که دید روز به روز اخلاق او بدتر مى شود
دیگر رفتارش قابل تحمل نیست ، دعا کرد خداوند او را به صورت سگى درآورد و
دعا مستجاب شد... پس از این ماجرا فرزندان آن زن دور پدر جمع شده گریه و
ناله کردند و اظهار مى داشتند مردم مرا سرزنش مى کنند که مادرمان به صورتى
سگى در آمده و از پدر خواستند مادرشان بصورت اولیه بازگردد و مرد نیز دعا
کرد. زن به حال اول بازگشت . و بدین گونه سه دعاى مستجاب آن مرد هدر رفت.
( بحارالانوار: ج 14، ص 485.)
در زمان حضرت موسى پادشاه
ستمگرى بود که وى به شفاعت بنده صالح ، حاجت مؤ منى را به جا آورد! از قضا
پادشاه و مؤ من هر دو در یک روز از دنیا رفتند! مردم جمع شدند و پادشاه را
با احترام دفن نمودند و سه روز مغازه ها را بستند و عزادار شدند.
اما جنازه مؤ من در خانه اش ماند و حیوانى بر او مسلط گشت و گوشت صورت وى را خورد! پس از سه روز حضرت موسى از قضیه با خبر شد.
موسى
در ضمن مناجات با خداوند، اظهار نمود: بارالهى ! آن دشمن تو بود که با همه
عزت و احترام فراوان دفن شد، و این هم دوست توست که جنازه اش در خانه ماند
و حیوانى صورتش را خورد! سبب چیست ؟
وحى آمد که اى موسى ! دوستم از آن ظالم حاجتى خواست ، او هم بجا آورد، من پاداش کار نیک او را در همین جهان دادم ..
اما
مؤ من چون از ستمگر که دشمن من بود، حاجت خواست ، من هم کیفر او را در این
جهان دادم ، حال ، هر دو نتیجه کارهاى خودشان را دیدند.
یکى از یاران حضرت عیسى علیه السلام که قد کوتاهى داشت و همیشه در کنار حضرت دیده مى شد، در یکى از مسافرتها که همراه عیسى علیه السلام بود، در راه به دریا رسیدند.
حضرت عیسى با یقین خالصانه گفت :
((بسم الله )) و بر روى آب حرکت کرد!
مرد کوتاه قد، هنگامى که دید عیسى بر روى آب راه مى رود، با یقین راستین گفت :
بسم الله ، و روى آب به راه افتاد تا به حضرت عیسى رسید. در این حال مرد دچار خودبینى و غرور شد و با خود گفت :
عیسى روح الله روى آب راه مى رود و من هم روى آب راه مى روم ، بنابراین ، عیسى چه فضیلتى بر من دارد؟ هر دو روى آب راه مى رویم .
همان دم یک مرتبه زیر آب رفت و فریادش بلند شد:
((اى روح الله مرا بگیر و از غرق شدن نجاتم ده !))
حضرت عیسى دستش را گرفت و از آب بیرون آورد و فرمود: اى مرد مگر چه گفتى که در آب فرو رفتى ؟
مرد کوتاه قد گفت :
من گفتم ، همان طور که روح الله روى آب راه مى رود، من نیز روى آب راه مى روم . پس با این حساب چه فرقى بین ماست ! خودبینى به من دست داد و به کیفرش گرفتار شدم .
حضرت عیسى فرمود:
تو خود را (در اثر خودبینى ) در جایگاهى قرار دادى که شایسته آن نبودى بدین جهت خداوند بر تو غضب نمود و اکنون از آنچه گفتى توبه کن !
مرد توبه کرد و به رتبه و مقامى که خدا برایش قرار داده بود بازگشت و موقعیت خود را دریافت .
امام صادق علیه السلام پس از نقل این قضیه فرمود:
((فاتقو الله و لا یحسدن بعضکم بعضا.))
((پس شما نیز از خدا بترسید و پرهیز کار باشید و به همدیگر حسد نورزید.))
شخصى یهودى آمد خدمت رسول اکرم صلى الله علیه و آله و سلم و مدعى شد که من از شما طلبکارم ، و الآن در همین کوچه بایستى طلب مرا بدهى پیامبر فرمود: اولا که شما از من طلبکار نیستى و ثانیا اجازه بده که من بروم منزل و پول شما بیاورم . زیرا پولى همراه من نیست . یهودى گفت : یک قدم نمى گذارم از اینجا بردارید. هر چه پیامبر با او نرمش نشان دادند او بیشتر خشونت نشان داد، تا آنجا که عبا و رداى پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم را گرفت و به دور گردن حضرت پیچید و آنقدر کشید که اثر قرمزى ، در گردن مبارک پیامبر به جاى ماند.
حضرت که قبل از این اتفاق عازم مسجد براى اقامه نماز جماعت بودند با این پیشامد تاءخیر کردند. مسلمین دیدند حضرت نیامدند و وقت گذشت ، آمدند مشاهده کردند که یک نفر یهودى جلوى رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم را گرفته است و آن حضرت را اذیت مى کند. مسلمانان خواستن یهودى را کنار بزنند و یا احتمالا کتک کارى کنند.
حضرت فرمود: نه من خودم مى دانم با رفیقم چه بکنم . شما کارى نداشته باشید، آنقدر نرمش نشان داد که یهودى همانجا گفت اشهد ان لا اله الا الله و اشهد انک رسول الله . شما با چنین قدرتى که دارید، این همه تحمل مى کنید! و این ، تحمل یک انسان عادى نیست و شما مسلما از جانب خداوند مبعوث شده اید
(سیره نبوى ص 139 شهید مطهرى)
سلیمان (ع) روزى نشسته بود و ندیمى با وى . ملک الموت (عزرائیل ) در آمد و تیز در روى آن ندیم مىنگریست . پس چون عزرائیل بیرون شد ، آن ندیم از سلیمان پرسید که این چه کسى بود که چنین تیز در من مىنگریست؟ سلیمان گفت: ((ملک الموت بود .)) ندیم ترسید . از سلیمان خواست که باد را فرمان دهد تا وى را به سرزمین هندوستان برد تا شاید از اجل گریخته باشد .
سلیمان باد را فرمان داد تا ندیم را به هندوستان برد . پس در همان ساعت ملک الموت باز آمد. سلیمان از وى پرسید که آن تیز نگریستن تو در آن ندیم ما، براى چه بود . گفت: ((عجب آمد مرا که فرموده بودند تا جان وى همین ساعت در زمین هندوستان قبض کنم؛ حال آن که مسافتى بسیار دیدم میان این مرد و میان آن سرزمین . پس تعجب مىکردم تا خود خواست بدان سرعت، به آن جا رود . ))
(نکته اخلاقی اش اینه که از دست عزرائیل نمیتوان فرار کرد آنگاه که اجل آدمی به سر آید)
امام حسن علیه السلام هماره پدر ارجمندش على علیه السلام براى طواف به مسجدالحرام رفتند، نیمه هاى شب بود، ناگاه شنیدند شخصى در کنار کعبه به سوز و گداز خاصى مناجات مى کند، امام على علیه السلام به امام حسن علیه السلام فرمود: پیش او برو و به او بگو نزد من بیاید. امام حسن علیه السلام پیش آن شخص رفت ، دید جوانى است بسیار مضطرب و هراسان ، که سرگرم دعا و راز و نیاز با خداى بزرگ است به او گفت : امیرمؤ منان ، پسر عموى پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم مى گوید نزد من بیا.
آن جوان با شور و اشتیاق وافر برخاست و به حضور على علیه السلام آمد، حضرت به او فرمود: حاجت تو چیست که این گونه خدا را مى خوانى ؟
عرض کرد: من جوانى بودم بسیار عیاش و گنهکار، پدرم مرا از گناه و آلودگى نهى مى کرد ولى من به حرف او گوش نمى دادم ، بلکه بیشتر گناه مى کردم تا اینکه روزى پدرم مرا در حال گناه دید، باز مرا نهى کرد، ناراحت شدم ، چوبى برداشتم او را طورى زدم که به زمین افتاد، در نتیجه مرا نفرین کرد، نصف بدنم فلج شده (و با دست لباس را عقب زد و قسمت فلج شده بدنش را به امام علیه السلام نشان داد)
از آن به بعد خیلى پشیمان شدم ، نزد پدرم رفتم با خواهش و گریه و زارى ، از او معذرت خواستم ، و از او خواستم که براى نجاتم دعا کند، او حاضر شد که با هم برویم در همان مکانى که مرا نفرین کرد، در حقم دعا کند تا خوب شوم ، با هم به طرف مکه رهسپار بودیم ، پدرم سوار شترى بود، که در بیابان مرغى از پشت سر، شتر را رم داد و پدرم از روى شتر بر روى زمین افتاد، تا به بالینش رسیدیم از دنیا رفته بود، همانجا دفنش کردم و اینک خود تنها به اینجا براى دعا آمده ام .
حضرت فرمود: از اینکه پدرت با توبه طرف کعبه آمد تا دعا کند تو شفا یابى معلوم مى شود، از تو راضى شده است ، اینک من در حق تو دعا مى کنم .
آنگاه امام علیه السلام دست به دعا بلند کرد و سپس دستهاى مبارکش را به بدان آن جوان کشید، جوان در دم شفا یافت . و بعد على علیه السلام به فرزندان توصیه کرد به پدر و مادر خود نیکى کنند.
سال چهلم هجری در حالی که خاندان وحی و امّت اسلامی در سوگ امیرمؤمنان علی
نشسته اند، کوفه، مرکز استقرار خلافت علوی، بار دیگر انتخاب و آزمایشی بزرگ
را تجربه می کند. پس از به شهادت رسیدن امیرالمؤمنین حسنین(ع)جنازه پدر را
دفن کردند و صبحگاه روز 21 ماه رمضان، ابن عباس به میان مردم آمده و می
گوید: "ای مردم! امیرمؤمنان به سرای دیگر سفر کرد و فرزندش را از برای شما
به یادگار گذاشت. اگر دوست دارید، فرزندش به سوی شما آید!" مردم گریستند و
خواستار حضور امام مجتبی در میان خود شدند.
ابن شهرآشوب در مناقب و ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه و دیگران به سند
خود روایت کرده اند که امام حسن بن علی(علیه السلام) بر جمعی ازفقرا
عبور کرد که روی زمین نشسته و تکه های نانی در پیش روی خود گذارده و
میخوردند، و چون آن حضرت را دیدند تعارف کرده گفتند: هلم یابن بنت رسول
الله الی الغداء»!
(ای پسر دختر رسول خدا بفرما!به صبحانه!) امام(علیه السلام)پیاده شد و این
آیه را خواند: ان الله لا یحب المستکبرین»(براستی که خدا مستکبران را دوست
نمیدارد!) و سپس شروع کرد به خوردن غذای آنان و چون سیر شدند امام(علیه
السلام)آنها را به مهمانی خود دعوت کرد و از آنها پذیرایی و اطعام کرده و
جامه نیز بر تن آنها پوشانید، و چون فراغت یافت فرمود: «الفضل لهم
لانهم لم یجدوا غیر ما اطعمونی، و نحن نجد اکثر منه» ملا محمد باقر
مجلسی(ره)در بحار الانوار از برخی کتابهای مناقب معتبره به سندش از مردی به
نام نجیح روایت کرده که گوید: حسن بن علی(علیه السلام) را دیدم که غذا
میخورد و سگی نیز در پیش روی او بود که آن حضرت هر لقمه ای که میخورد
لقمه دیگری همانند آن را به آن سگ میداد.
من که آن منظره را دیدم به آن حضرت عرض کردم: اجازه میدهیمن این سگ را با
سنگ بزنم و از سر سفره شما دور کنم؟در جواب من فرمود: «دعه انی لاستحیی من
الله عز و جل ان یکون ذو روح ینظر فی وجهی و انا آکل ثم لا اطعمه»! (او
را بحال خود واگذار که من از خدای عز و جل شرم دارم که حیوان روح داری در
روی من نگاه کند و من چیزی بخورم و به او نخورانم!)
سیوطی در کتاب تاریخ الخلفاء روایت کرده که هنگامی امام حسن(علیه السلام)در
مکان نشسته بود و چون خواست از آنجا برود فقیری وارد شد، امام(علیه
السلام)به آن مرد فقیر خوش آمد گفته و با او ملاطفت کرد و سپس به او فرمود:
«انک جلست علی حین قیام منا افتاذن بالانصراف»؟
ای مرد تو وقتی نشستی که ما برای رفتن برخاستیم، آیا اجازه رفتن به من
میدهی؟) مرد فقیر عرض کرد: «نعم یابن رسول الله»(آری ای پسر رسول خدا)
نویسنده: سیدهاشم رسولى محلاتى
مرحوم شیخ صدوق در کتاب امالى به سند خود از امام صادق(علیه السلام)روایت کرده که آن حضرت فرمود: حسن
بن على(علیه السلام) عابدترین مردم زمان خود و زاهدترین آنها و برترین
آنها بود، و چنان بود که وقتى حجبه جاى مىآورد، پیاده به حج مىرفت و
گاهى نیز پاى برهنه راه مىرفت. و چنان بود که وقتى یاد مرگ مىکرد
مىگریست، و چون یاد قبر مىکرد مىگریست، و چون از قیامت و بعث و نشور یاد
مىکرد مىگریست، و چون متذکر عبور و گذشت از صراط-در قیامت-مىشد
مىگریست. و هر گاه به یاد توقف در پیشگاه خداى تعالى در محشر مىافتاد،
فریادى مىزد و روى زمین مىافتاد... و چون به نماز مىایستاد بندهاى بدنش
مىلرزید، و چون نام بهشت و جهنم نزد او برده مىشد مضطرب و نگران مىشد و
از خداى تعالى رسیدن به بهشت و دورى از جهنم را درخواست مىکرد...و هر گاه
در وقتخواندن قرآن به جمله«یا ایها الذین آمنوا»مىرسید مىگفت: «لبیک
اللهم لبیک»... و پیوسته در هر حالى که کسى آن حضرت را مىدید به ذکر خدا
مشغول بود، و از همه مردم راستگوتر، و در نطق و بیان از همه کس فصیحتر
بود... (1)
و مرحوم ابن شهرآشوب در کتاب مناقب از کتاب محمد بن اسحاق
روایت کرده که گوید: «ما بلغ احد من الشرف بعد رسول الله(صلی الله علیه
واله) ما بلغ الحسن»(احدى پس از رسول خدا(صلی الله علیه و اله) در شرافت
مقام به حسن بن على(علیه السلام) نرسید.)
و سپس مىگوید: رسم چنان بود
که براى آن حضرت بر در خانهاش فرش مىگستراندند، و چون امام(علیه السلام)
مىآمد و روى آن فرش مىنشست، راه بسته مىشد و بند مىآمد، زیرا کسى از
آنجا نمىگذشت جز آنکه به خاطر جلالت مقام آن حضرت مىایستاد و جلو
نمىرفت، و هنگامى که امام(علیه السلام) از ماجرا مطلع مىشد برمىخاست و
داخل خانه مىشد و مردم هم مىرفتند و راه باز مىشد... و دنبال این حدیث،
راوى گوید: « و لقد رایته فى طریق مکة ماشیا فما من خلق الله احد رآه الا
نزل و مشى حتى رایتسعد بن ابى وقاص یمشى» (2)
(من آن حضرت را در راه
مکه پیاده مشاهده کردم و هیچ یک از خلق خدا نبود که او را مشاهده کند جز
آنکه پیاده مىشد و پیاده مىرفت تا آنجا که سعد بن ابى وقاص را دیدم(به
احترام آن حضرت)پیاده مىرفت.)و از روضة الواعظین فتال نیشابورى روایت کرده
که گوید: « ان الحسن بن على کان اذا توضا ارتعدت مفاصله و اصفر لونه، فقیل
له فى ذلک فقال: حق على کل من وقف بین یدى رب العرش ان یصفر لونه و ترتعد
مفاصله، و کان علیه السلام اذا بلغ باب المسجد رفع راسه و یقول: الهى ضیفک
ببابک یا محسن قد اتاک المسىء فتجاوز عن قبیح ما عندى بجمیل ما عندک یا
کریم...»
تواضع و فروتنى آن حضرت :
ابن
شهرآشوب در مناقب و ابن ابى الحدید در شرح نهج البلاغه و دیگران به سند
خود روایت کردهاند که امام حسن بن على(علیه السلام) بر جمعى ازفقرا (4)
عبور کرد که روى زمین نشسته و تکههاى نانى در پیش روى خود گذارده و
مىخوردند، و چون آن حضرت را دیدند تعارف کرده گفتند: هلم یابن بنت رسول
الله الى الغداء»!
(اى پسر دختر رسول خدا بفرما!به صبحانه!) امام(علیه
السلام)پیاده شد و این آیه را خواند: ان الله لا یحب المستکبرین»(براستى
که خدا مستکبران را دوست نمىدارد!) و سپس شروع کرد به خوردن غذاى آنان و
چون سیر شدند امام(علیه السلام)آنها را به مهمانى خود دعوت کرد و از آنها
پذیرایى و اطعام کرده و جامه نیز بر تن آنها پوشانید، و چون فراغتیافت
فرمود: «الفضل لهم (5) لانهم لم یجدوا غیر ما اطعمونى، و نحن نجد اکثر
منه» (6) ملا محمد باقر مجلسى(ره)در بحار الانوار از برخى کتابهاى مناقب
معتبره به سندش از مردى به نام نجیح روایت کرده که گوید: حسن بن على(علیه
السلام) را دیدم که غذا مىخورد و سگى نیز در پیش روى او بود که آن حضرت هر
لقمهاى که مىخورد لقمه دیگرى همانند آن را به آن سگ مىداد.
من که
آن منظره را دیدم به آن حضرت عرض کردم: اجازه مىدهىمن این سگ را با سنگ
بزنم و از سر سفره شما دور کنم؟در جواب من فرمود: «دعه انى لاستحیى من الله
عز و جل ان یکون ذو روح ینظر فى وجهى و انا آکل ثم لا اطعمه»! (او را
بحال خود واگذار که من از خداى عز و جل شرم دارم که حیوان روح دارى در روى
من نگاه کند و من چیزى بخورم و به او نخورانم!) (7)
سیوطى در کتاب
تاریخ الخلفاء روایت کرده که هنگامى امام حسن(علیه السلام)در مکان نشسته
بود و چون خواست از آنجا برود فقیرى وارد شد، امام(علیه السلام)به آن مرد
فقیر خوشآمد گفته و با او ملاطفت کرد و سپس به او فرمود: «انک جلست على
حین قیام منا افتاذن بالانصراف»؟
اى مرد تو وقتى نشستى که ما براى
رفتن برخاستیم، آیا اجازه رفتن به من مىدهى؟) مرد فقیر عرض کرد: «نعم یابن
رسول الله»(آرى اى پسر رسول خدا) (8)
انس با قرآن و خوف و خشیت آن حضرت :
از
کتاب سیر اعلام النبلاء ذهبى-یکى از دانشمندان اهل سنت-از ام موسى
روایتشده که گفته: رسم امام حسن بن على(علیه السلام)آن بود که چون به بستر
خواب مىرفت، سوره کهف را مىخواند و مىخوابید. (9) و زمخشرى در کتاب
ربیع الابرار روایت کرده که حسن بن على چنان بود که چون از وضوى نماز فارغ
مىشد رنگش تغییر مىکرد و مىفرمود: «حق على من اراد ان یدخل على ذى العرش
ان یتغیر لونه» (10)
شیخ صدوق(ره)در کتاب امالى به سندش از امام
رضا(علیه السلام)روایت کرده که فرمود: چون هنگام وفات امام حسن(علیه
السلام)رسید، گریست! به آن حضرت عرض شد: چگونه مىگریى با اینکه مقام شما
نسبتبه رسول خدا(صلی الله علیه واله)آنگونه است؟و رسول خدا(صلی الله علیه
واله) درباره شما آن سخنان را فرمود؟ (11) و بیست مرتبه پیاده حجبه جاى
آوردهاى؟و سه بار مال خود را با خدا تقسیم کردهاى؟
امام(علیه السلام)در پاسخ فرمود: «انما ابکى لخصلتین: لهول المطلع و فراق الاحبة» (12)
(من به دو جهت مىگریم یکى براى دهشت از روز قیامت و دیگرى براى فراق دوستان!)
و
در روایت دیگرى از طریق اهل سنت آمده که چون برادرش حسین(علیه السلام)سبب
گریه آن حضرت را پرسید در پاسخ فرمود: «یا اخى ما جزعى الا انى ادخل فى امر
لم ادخل فى مثله و ارى خلقا من خلق الله لم ار مثلهم قط» (13) (برادر جان
بىتابى من نیست جز براى آنکه در چیزى درآیم که همانندشرا ندیده و داخل
نشدهام، و خلقى از خلقهاى خدا را مىبینم که همانندشان را ندیدهام.)
در راه زیارت خانه خدا و سفر حج:
چنانکه
در صفحات قبل خواندید، امام حسن(علیه السلام)بارها پیاده به سفر حج رفت که
عدد آنها را برخى بیستسفر و برخى بیست و پنجسفر ذکر کردهاند، که از
آنجمله حاکم نیشابورى-از دانشمندان اهل سنت-به سندخود از عبد الله بن عبید
روایت کرده که گوید: «لقد حج الحسن بن على خمسا و عشرین حجة ماشیا و ان
النجائب لتقاد معه» (15)
(براستى که حسن بن على بیست و پنجسفر پیاده به حج رفت و مرکبهاى راهوار او را بدون سوار همراهش مىکشیدند.)
و
نظیر این روایت را بیهقى در سنن کبرى و بیش از ده نفر دیگر از دانشمندان
اهل سنت از عبد الله بن عبید روایت کردهاند. (16) چنانکه در بیش از پنجاه
حدیث دیگر از راویان و مؤلفان اهل سنتبه سندشان از محمد بن على و على بن
زید بن جذعان به همین مضمون روایاتى نقل شده است. (17) و در این باره حدیث
جالبى نیز در کتابهاى کافى و خرائج و مناقب ابن شهرآشوب (18) از ابى اسامة
از امام صادق از پدرانش(علیهم السلام)روایتشده که متضمن معجزه و کرامتى
نیز از آن حضرت مىباشد و آن حدیث این است که فرمود: حسن بن على(علیه
السلام)در یکى از این سفرها، از مکه به سوى مدینه حرکت کرد و پیاده مىرفت،
و در اثر همان پیادهروى، پاهاى آن حضرت ورم کرد و برخى از همراهان عرض
کردند: خوب استسوار شوید تا این ورم بر طرف گردد؟
امام(علیه
السلام)فرمود: نه، ولى ما هنگامى که به منزلگاه مىرسیم مرد سیاه چهرهاى
پیش ما خواهد آمد که با خود روغنى دارد و براى مداواى این ورم خوب است و
شما آن روغن را از او بخرید و در خرید با او سختگیرى نکنید(و چانه نزنید).
برخى از همراهان و خدمتکاران عرض کردند: سر راه ما چنین منزلى که کسى بیاید
و چنین دارویى بفروشد نیست!؟ فرمود: چرا این منزل سر راه ماست. و به دنبال
این گفتگو چند میل راه رفتند که مرد سیاه چهرهاى پیش روى ایشان در آمد،
امام حسن(علیه السلام) به خدمتکار خود فرمود: این است آن مرد سیاه(که
گفتم)روغن را به قیمتى که مىگوید از او بگیر، و چون نزد او رفت، مرد سیاه
گفت: این روغن را براى چه کسى مىخواهى؟ پاسخ داد: براى حسن بن على بن
ابیطالب(علیه السلام)! سیاه گفت: مرا نزد او ببر، و چون او را نزد
امام(علیه السلام)بردند عرض کرد: «یابن رسول الله انى مولاک لا اخذ ثمنا و
لکن ادع الله ان یرزقنى ولدا سویا ذکرا یحبکم اهل البیت فانى خلفت امراتى
تمخض»
(اى پسر رسول خدا من از دوستان شمایم که بهایى نخواهم گرفت، ولى
از خدا بخواه که مرا فرزند پسرى صحیح و سالم روزى کند که شما خاندان را
دوستبدارد، زیرا من که آمدم زنم در حال زاییدن بود.)
امام(علیه السلام)فرمود: به خانهات برو که خداى تعالى فرزند پسرى سالم به تو خواهد داد.
مرد
سیاه فورا به خانهاش رفت و مشاهده کرد که خداوند پسرى سالم به او عنایت
کرده، و آن مرد خوشحال به نزد امام حسن(علیه السلام)بازگشته و به آن حضرت
دعا کرده و ولادت آن فرزند را اطلاع داد، و امام(علیه السلام)نیز روغن را
به پاهاى خود مالید و هنوز از آن منزل نرفته بودند که ورم پاهاى آنحضرت
برطرف گردید.
نمونههایى از کرم و سخاوت امام(علیه السلام):
درباره
سخاوت امام(علیه السلام)روایات زیاد و جالبى نقل شده که برخى از آنها را
ذیلا خواهید خواند، و در حدیثى آمده که امام حسن(علیه السلام) هیچگاه
سائلى را رد نکرد و در برابر درخواست او«نه»نگفت، و چون به آن حضرت عرض
شد: چگونه است که هیچگاه سائلى را رد نمىکنید؟پاسخ داد: «انى لله سائل و
فیه راغب و انا استحیى ان اکون سائلا و ارد سائلا و ان الله تعالى عودنى
عادة، عودنى ان یفیض نعمه على، و عودته ان افیض نعمه على الناس، فاخشى ان
قطعت العادة ان یمنعنی المادة»!
(من سائل درگاه خدا و راغب در پیشگاه
اویم، و من شرم دارم که خود درخواست کننده باشم و سائلى را رد کنم، و
خداوند مرا به عادتى معتاد کرده، معتادم کرده که نعمتهاى خود را بر من فرو
ریزد، و من نیز در برابر او معتاد شدهام که نعمتش را به مردم بدهم، و ترس
آن را دارم که اگر عادتم را ترک کنم اصل آن نعمت را از من دریغ دارد.)
امام(علیه السلام)به دنبال این گفتار این دو شعر را نیز انشا فرمود:
«اذا ما اتانى سائل قلت مرحبا
بمن فضله فرض على معجل
و من فضله فضل على کل فاضل
و افضل ایام الفتى حین یسئل» (19) (هنگامى
که سائلى نزد من آید بدو گویم: خوش آمدى اى کسى که فضیلت او بر من فرضى
است عاجل.و کسى که فضیلت او برتر استبر هر فاضل، و بهترین روزهاى جوانمرد
روزى است که مورد سؤال قرار گیرد، و از او چیزى درخواستشود.) این هم
داستان جالبى است: ابن کثیر از علماى اهل سنت در البدایة و النهایة روایت
کرده که امام(علیه السلام)غلام سیاهى را دید که گرده نانى پیش خود نهاده و
خودش لقمهاى از آن مىخورد و لقمه دیگرى را به سگى که آنجا بود مىدهد.
امام(علیه السلام)که آن منظره را دید بدو فرمود: انگیزه تو در این کار
چیست؟ پاسخ داد: «انى استحیى منه ان آکل و لا اطعمه»(من از او شرم دارم که
خود بخورم و به او نخورانم!) امام(علیه السلام)بدو فرمود: از جاى خود
برنخیز تا من بیایم!سپس به نزد مولاى آن غلام رفت و او را با آن باغى که در
آن زندگى مىکرد از وى خریدارى کرد، آنگاه آن غلام را آزاد کرده و آن باغ
را نیز به او بخشید! (20)
چه نامه پر برکتى :
ابراهیم
بیهقى، یکى از دانشمندان اهل سنت، در کتاب المحاسن و المساوى (21) روایت
کرده که مردى نزد امام حسن(علیه السلام)آمده و اظهار نیازى کرد، امام(علیه
السلام)بدو فرمود: «اذهب فاکتب حاجتک فى رقعة و ارفعها الینا نقضیها
لک»(برو و حاجتخود را در نامهاى بنویس و براى ما بفرست ما حاجتت را
برمىآوریم!)
آن مرد رفت و حاجتخود را در نامهاى نوشته براى
امام(علیه السلام) ارسال داشت، و آن حضرت دو برابر آنچه را خواسته بود به
او عنایت فرمود.شخصى که در آنجا نشسته بود عرض کرد: «ما کان اعظم برکة
الرقعة علیه یابن رسول الله!»(براستى چه پر برکتبود این نامه براى این مرد
اى پسر رسول خدا!)
امام(علیه السلام)فرمود: «برکتها علینا اعظم حین
جعلنا للمعروف اهلا، اما علمت ان المعروف ما کان ابتداءا من غیر مسئلة،
فاما من اعطیته بعد مسئلة فانما اعطیته بما بذل لک من وجهه»(برکت او
زیادتر بود که ما را شایسته این کار خیر و بذل و بخشش قرار داد، مگر
ندانستهاى که بخشش و خیر واقعى، آن است که بدون سؤال و درخواستباشد، و
اما آنچه را پس از درخواست و مسئلتبدهى که آن را در برابر آبرویش
پرداختهاى!)
و چه لقمه پر برکتى :
قندوزى، از
نویسندگان اهل سنت، در کتاب ینابیع المودة (22) از حضرت رضا(علیه
السلام)روایت کرده که امام حسن(علیه السلام)به خلاء (23) رفت و لقمه نانى
را در آنجا دید، پس آن را برداشت و با چوبى آن را پاک کرد و به بردهاش
داد، و چون بیرون آمد آن را از آن برده مطالبه کرد و برده گفت: «اکلتها یا
مولاى»؟ (اى آقاى من، من آن را خوردم!) امام(علیه السلام)به او فرمود:
«انتحر لوجه الله»! (تو در راه خدا آزادى!) آنگاه فرمود: از جدم رسول
خدا(صلی الله علیه و اله)شنیدم که مىفرمود: «من وجد لقمة فمسحها او غسلها
ثم اکلها اعتقه الله تعالى من النار، فلا اکون ان استعبد رجلا اعتقه الله
عز و جل من النار».
(کسى که لقمهاى را افتاده ببیند و آن را پاک کرده یا بشوید و بخورد، خداى تعالى او را از آتش دوزخ آزاد کند، و من چنان نیستم که مردى را که خداى عز و جل از آتش دوزخ آزاد کرده به بردگى خود گیرم.)
منبع: کتاب زندگانى امام حسن مجتبى علیه السلام