چهل سخن از امام رضا علیه السلام

نشانه هاى فهم
ان من علامات الفقه: الحلم و العلم , و الصمت باب من ابواب الحکمة. ان الصمت یکسب المحبة, انه دلیل على کل خیر.(15)
از نشانه هاى دیـن فهمـى , حلـم و علم است, و خاموشى درى از درهاى حکمت است. خـامـوشـى و سکـوت, دوستـى آور و راهنمـاى هـر کـار خیرى است.

گوشه گیرى وسکوت
یأتـى علـى الناس زمـان تکون العافیة فیه عشرة اجزاء: تسعة منها فى اعتزال الناس و واحد فى الصمت.(16)
زمانى بر مردم خواهد آمد که درآن عافیت ده جزء است که نه جزء آن در کناره گیرى از مردم و یک جزء آن در خاموشى است.

حقیقت توکل
سئل الـرضـا(ع) : عن حـد التـوکل؟ فقـال(ع): ان لاتخـاف احـدا الاالله.(17)
از امام رضا (ع) از حقیقت تـوکل سـوال شـد. فرمـود: این که جز خدا از کسـى نترسى .

بدترین مردم
ان شـر النـاس مـن منع رفـده و اکل وحـده و جلـد عبـده.(18)
به راستـى که بـدترین مردم کسى است که یارى اش را (از مردم) باز دارد و تنها بخورد و زیر دستش را بزند.

زمامداران را وفایى نیست
لیـس لبخیل راحة, و لا لحسـود لذة و لا لملـوک وفـاء ولا لکذوب مــ روة.(19)
بخیل را آسایشى نیست و حسود را خوشى و لذتى نیست و زمامدار را وفایى نیست و دروغگو را مروت و مردانگى نیست .

دست بوسى نه
لا یقبل الـرجل یـد الـرجل , فـان قبلة یـده کـالصلاة له.(20)
کسى دست کسى را نمى بوسد, زیرا بوسیدن دست او مانند نماز خواندن براى اوست.

حسن ظن به خدا
احسـن الظن بالله, فان من حسـن ظنه بالله کان عنـد ظنه و من رضى بالقلیل من الرزق قبل منه الیسیر من العمل؛ و من رضى بالیسیر من الحلال خفت موونته و نعم اهله و بصره الله دار الدنـیا و دواءهـا واخـرجه منها سـالما الى دارالسلام.(21)
به خداوند خوشبین باش, زیرا هر که به خدا خوشبین باشد, خدا با گمان خـوش او همراه است, و هر که به رزق و روزى اندک خشنود باشد, خـداوند به کردار اندک او خشنود باشد , و هر که به اندک از روزى حلال خشنود باشـد, بارش سبک و خانـواده اش در نعمت باشد و خـداوند او را به دنیا و دوایـش بینا سازد و او را از دنیا به سلامت به دارالسلام بهشت رساند.

ارکان ایمان
الایمان اربعة ارکان: التـوکل على الله, و الرضا بقضاء الله و التسلیم لامـر الله, والتفویض الى الله.(22)
ایمان چهار رکن دارد:
1 ـ توکل برخدا
2 ـ رضا به قضاى خدا
3 ـ تسلیم به امر خدا
4 ـ واگذاشتن کار به خدا.

بهترین بندگان خدا
سئل علیه السلام عن خیـار العبـاد؟ فقــ ال(ع): الذیـن اذا احسنوا استبشروا, و اذا اساؤوا استغفروا و اذا اعطوا شکـروا, و اذا ابتلوا صبروا, و اذا غضبوا عفوا.(23)
از امام رضـا(ع) دربـاره بهتـریـن بنـدگـان سـوال شـد.
فـرمـود: آنان که هر گاه نیکـى کنند خـوشحال شوند, و هرگاه بدى کنند آمرزش خـواهند, و هر گاه عطا شـوند شکر گزارند و هر گاه بلا بینند صبر کنند, وهر گاه خشم کنند در گذرند.

تحقیر فقیر
مـن لقى فقیـرا مسلما فسلم علیه خلاف سلامه على الاغنیاء لقى الله عزوجل یـوم القیامه وهو علیه غضبان.(24)
کسى که فقیر مسلمان را ملاقات نماید و بر خلاف سلام کردنش بر اغنیا بر او سلام کنـد, در روز قیامت در حالـى خـدا را ملاقات نمایـد که بـر او خشمگیـن بـاشـد.

عیش دنیا
سئل الامام الرضا(ع): عن عیش الدنیا؟ فقال: سعة المنزل و کثرة المحبین.(25)
از حضرت امام رضا (ع): دربـاره خـوشـى در دنیـا سـوال شـد.
فـرمود: وسعت منزل و زیادى دوستان.

آثار زیانبار حاکمان ظالم
اذا کذب الولاة حبس المطر, و اذا جار السلطان هانت الدوله, و اذا حسبت الزکوة ماتت المواشى .(26)
زمانـى که حاکمان دروغ بگویند باران نبارد, و چون زمامدار ستم ورزد, دولت, خـوار گردد. و اگر زکات امـوال داده نشود چهار پایان از بین روند.

رفع اندوه از مومن
مـن فـرج عن مـومـن فـرج الله عن قلبه یـوم القیمه.(27)
هر کس اندوه و مشکلى را از مومنى بر طرف نماید خداوند در روز قیامت انـدوه را از قلبش بر طرف سازد.

بهترین اعمال بعد از واجبات
لیـس شـى ء مـن الاعمـال عنـد الله عزوجل بعد الفـرائض افضل من ادخـال السرور على المؤمن.(28)
بعد از انجام واجبات, کارى بهتر از ایجاد خـوشحالى براى مومن, نزد خداوند بزرگ نیست.

سه چیز وابسته به سه چیز
ثلاثة موکل بها ثلاثة: تحامل الایام على ذوى الادوات الکاملة و استیلاء الحـرمان علـى المتقـدم فى صنعته, و معاداة العوام على اهل المعرفة.(29)
سه چیز وابسته به سه چیز است:
1 ـ سختـى روزگـار بـر کسـى که ابزار کـافـى دارد,
2 ـ محـرومیت زیـاد بـراى کسـى که در صنعت عقب مـانـده بـاشـد,
3 ـ دشمنى مردم عوام با اهل معرفت.

میانه روى و احسان
علیکم بالقصد فى الغنى و الفقر, و البر من القلیل و الکثیر. فان الله تبارک و تعالـى یعظم شقة التـمرة حتـى یـاتـى یـوم القیمة کجبل احـد.(30)
بر شما باد به میانه روى در فقـر و ثروت, ونیکى کردن چه کم و چه زیاد, زیرا خـداوند متعال در روز قیامت یک نصفه خرما را چنان بزرگ نمایـد که ماننـد کـوه احد باشد.

دیدار و اظهار دوستى با هم
تزاوروا تحـابـوا و تصـافحـوا و لا تحـاشمـوا.(31)
به دیدن یکدیگر روید تا یکدیگر را دوست داشته باشید و دست یکدیگر را بفشارید و به هم خشم نگیرید.

راز پوشى در کارها
علیکـم فى امورکـم بالکتمان فـى امور الدین و الدنیا فانه روى (( ان الاذاعه کفر)) و روى (المذیع و القاتل شریکان) و روى (ما تکتمه مـن عدوک فلا یقف علیه ولیک).(32)
بـر شمـا بـاد به راز پـوشـى در کـارهـاتـان در امـور دیـن و دنیـا. روایت شده که (افشاگرى کفر است) و روایت شده (( کسى که افشاى اسرار مـى کند با قاتل شـریک است)) و روایت شـده که (( هـر چه از دشمـن پنهان مـى دارى , دوست تو هم بر آن آگاهى نیابد)).

پیمان شکنى و حیله گرى
لا یعدم المـرء دائرة السـوء مع نکث الصفقة , و لا یعدم تعجیل العقــ وبه مع ادراء البغى .(33)
آدمى نمى تـواند از گردابهاى گرفتارى با پیمان شکنى رهایى یابد, و از چنگال عقـوبت رهـایـى نـدارد کسـى که بـا حیله به ستمگـرى مـى پــ ردازد.

برخورد مناسب با چهار گروه
اصحب السلطان بـالحذر, و الصـدیق بـالتـواضع, و العدو بـالتحـــرز و العامة بالبشـر.(34)
با سلطان و زمامـدار با تـرس و احتیاط همراهى کن , و با دوست با تواضع و با دشمـن بـا احتیـاط, و بـا مـردم بـا روى خـوش .

رضایت به رزق اندک
من رضى عن الله تعالى بالقلیل من الرزق رضى الله منه بالقلیل من العمل.(35)
هر کـس به رزق و روزى کم از خدا راضى باشد, خداوند از عمل کم او راضى باشد.

عقل و ادب
العقل حباء مـن الله, والادب کلفة فمن تکلف الادب قدر علیه, و مـن تکلف العقل لـم یزدد بذلک الا جهلا.(36)
عقل , عطیه و بخششى است از جانب خدا, و ادب داشتن, تحمل یک مشقت است, و هر کـس با زحمت ادب را نگهدارد, قادر بر آن مى شود, اما هر که به زحمت بخواهد عقل را به دست آورد جز بـر جهل او افزوده نمـى شود.

پاداش تلاشگر
ان الذى یطلب من فضل یکف به عیاله اعظم اجرا من المجاهد فى سبیل الله.(37)
براستى کسى که در پى افزایش رزق و روزى است تا با آن خانواده خود را اداره کنـد, پـاداشـش از مجـاهـد در راه خـدا بیشتر است.

به پنج کس امید نداشته باش
خمـس مـن لـم تکـن فیه فلاتـرجـوه لشـى ء مـن الـدنیـا و الاخـرة: من لم تعرف الوثاقة فى ارومته, و الکرم فى طباعه, والرصانة فى خلقه, والنبل فى نفسه و المخافة لربه.(38)
پنج چیز است که در هر کس نباشد امید چیزى از دنیا و آخرت به او نداشته باش:
1 ـ کسى که در نهادش اعتماد نبینى .
2 ـ و کسى که در سرشتـش کرم نیابـى ,
3 ـ و کسـى که در آفرینشـش استـوارى نبینى ,
4 ـ و کسى که در نفسش نجابت نیابى ,
5 ـ و کسى که از خدایش ترسناک نباشد.

پیروزى عفو و گذشت
مـا التقت فئتـان قط الا نصـر اعظمهمـا عفـوا.(39)
گروه با هم رو به رو نمى شوند , مگر این که نصرت و پیروزى با گروهى است که عفو و بخشش بیشترى داشته باشد.

عمل صالح و دوستى آل محمد(ص)
لاتدعوا العمـل الصالـح و الاجتهاد فى العبادة اتکالا على حب آل محمد (ص) و لا تدعوا حب آل محمـد(ص) لامرهـم اتکـالا علـى العبـادة فـانـه لایقـبل احـدهـمـا دون الاخر.(40)
مبادا اعمال نیک را به اتکاى دوستى آل محمد(ص) رها کنید, مبادا دوستى آل محمد(ص) را به اتکاى اعمال صالح از دست بدهید, زیرا هیچ کدام از ایـن دو , به تنهایى پذیرفته نمى شود.